“Системийн шинжилгээ”

Лекц-10                                Компьютерийн техник хангамж

Компьютерийн техник хангамж гэдэг нь компьютерийн тоног төхөөрөмжийг хэлдэг.Техник хангамжийг дараах үндсэн байдлаар ангилдаг.

1. Оролтын төхөөрөмж ( Удирдлага )
2. Санах ой
3. Төв процессор ( Боловсруулалт )
4. Эх хавтан буюу Motherboard, нэмэлтүүд ( Оролт, гаралтууд )
5. Гаралтын төхөөрөмж
6. Хадгалалтын төхөөрөмж
7. Холболтын төхөөрөмж

1.Оролт ба удирдлагын төхөөрөмүүд:

1.1 Keyboard - гар нь компьютерийг удирдах, компьютерт тэмдэг оруулах үүрэгттэй. Гарын товчлуурыг нь үндсэн, функциональ, тоон, хос горимын гэж хуваана.

Түгээмэл хэрэглэгддэг товчлууруудын үүрэг:

Esc – Командыг цуцлах

Tab – Курсорын байрлалыг тодорхой зайд шилжүүлэх(Догол мөр)

Caps Lock – Үсэг томоор бичигдэнэ

Shift – Товлуурын хамт дарахад тэмдэг томсгох үүрэгтэй

Ctrl ба Alt – Товчнуудтай хамт дарагдаж команд биелүүлнэ

Space – Үг хооронд зай авна

Backspace – Курсор байрласнаас өмнөх тэмдэгтийг устгана

F1-F12 – Функциональ буюу удирдлагын товчлуурууд

Enter – Командыг зөвшөөрөх, дараагийн мөрд шилжүүлэх

Delete – Тэмдэглэсэн мэдээлэлийг устгах

Num Lock – Дарагдсанаар тоон товчлуурыг идэвхжүүлэх

1.2 Mouse буюу Хулгана – Орчин үеийн компьютерүүдэд заах (pointing) төхөөрөмжүүд олон хэрэглэдэгийн нэг нь хулгана юм. Хулгана нь хэрэглэгч компьютерийг удирдах болон асуултанд хариулах зэрэгт голчлон хэрэглэгддэг төхөөрөмж юм. Хулгана хэрэв зөв суулгагдсан бол хулганыг ширээн дээгүүрээ хөдөлгөхөд дэлгэцэн дээр чинь сум гүйж байх болно. Энэ сумыг хулганы курсор гэж нэрлэнэ. Хулганы курсорын хэлбэр тухайн үеийн ажлын төлөв, байдлаас хамааран байнга өөрчлөгдөж байдаг.

2.Санах ой(Memory) Санах ойн нь компьютерийн өгөгдөлийг микропроцессорт богино хугацаанд хүргэх, командыг түргэн гүйцэтгэх үүрэг бүхий микросхем юм. Санах ой нь хэд хэдэн төрөлтэй байдаг.

·         Шуурхай санах ой – RAM(Random Access Memory)

·         Тогтмол санах ой – ROM(Read Only Memory)

·         Бусад төрлийн санах ой

RAM буюу Random Access Memory: Компьютер ажиллаж байх үед мэдээллийг хаана хадгалах эсвэл хааш нь шилжүүлэх зэргийг RAM буюу шуурхай санах ой зохицуулж байдаг. RAM нь хэд хэдэн төрөл бөгөөд SDRAM, DDRAM I, DDRAM II, DDRAM III гэж нэрлэнэ.

ROM: Тогтмол санах ой руу өгөгдөлийг бичих боломжгүй зөвхөн уншдаг бөгөөд компьютерийг асаахад ажилуулдаг Boot программ хадгалагддаг. Түүний RAM – аас ялгагдах гол онгцлог нь компьютерийг унтраасан байхад ч өөр дээрх мэдээллээ алдалгүй хадгалсаар байдагт оршино. Учир нь тогтмол санах ойг таны компьютер дотор байрлах батарей зай тэжээж байдаг.

3. Төв процессор(Боловсруулах хэсэг)

3.1 CPU буюу микропроцессор:

Компьютер болгонд CPU chip буюу микропроцессор байдаг. Тэр нь мэдээллийг боловсруулж үр дүнг гаргадаг бөгөөд компьютерийн хамгийн гол төхөөрөмж буюу тархи нь юм.
CPU – ны үзүүлэлт сайн байх тусам компьютер хүчин чадалтай байна.

4. Эх хавтан, нэмэлт карт (Бусад оролт гаралт)

4.1 Эх хавтан болон нэмэлт картууд:

Эх хавтан нь компьютерийн ситемийн гол элементүүдийг агуулдаг бөгөөд микропроцессор, санах ой, диск төхөөрөмж, оролт гаралтын төхөөрөмж зэргийг хооронд нь холбож өгдөг чухал төхөөрөмж нь юм. Гэхдээ эдгээр төхөөрөмжүүдээс оролт гаралтын  төхөөрөмжүүд нь нэмэлт картаар холбогдоно.

Motherboard буюу эх хавтан

·         Expansion slots: Motherboard дээр байрлах дотоод модем, дэлгэц, дотоод сүлжээ, дууны зэрэг картуудыг суулгадаг суурийг хэлдэг. Энэ нь ISA, AMR, AGP, PCI slot зэрэг төрлүүдтэй.

·         Нэмэлт картууд: Өөр өөрийн гэсэн онцлог үүрэгтэй, бие даасан оролт гаралттай төхөөрөмжүүдийг хэлнэ. Картууд нь Motherboar дээр Expansion slot ашиглан суурилна.

·         Display card: Энэ төхөөрөмж нь дэлгэцийг эх хавтантай холбож өгөх бөгөөд микропроцессорын хийж байгаа үйлдэл,

Display card: Программ  хангамжийг хэрэглэгчдэд харуулах үүрэгтэй. Тус карт нь өөрийн дотоод санах ойтой. Санах ойн хэмжээ нь их байх нь компьютерийн видео дүрслэх чадвар нь   санй байна гэсэн үг.

Sound card: Энэ карт нь дууг компьютераас speaker буюу чанга яригч руу гаргах мөн микрофоны тусламжтайгаар дууг компьютерт бичиж хадгалах  боломжийг олгодог. Дууны карт нь ISA эсвэл PCI төрлийн slot бүхий байж болно. Бараг бүх дууны карт нь дууг электрон хувилбараар гаргадаг стандарт болох MIDI-ийг  ашигладаг.

Sound card

·         Lan card: Энэ төхөөрөмж нь компьютерүүд хоорондоо холбогдож мэдээлэл солилцоход хэрэглэгдэнэ.

·         Modem card: Энэ төхөөрөмж нь компьютерт боловсруулсан өгөгдлийг телефон шугамаар дамжуулахын тулд аналоги руу хувиргаж модуляци хийх үүрэгтэй.

5. Гаралтын төхөөрөмж

Микропроцессорын боловсруулсан мэдээллийн үр дүнг  ямар нэгэн хэлбэрээр бидэнд хүргэж ойлгуулдаг төхөөрөмжүүд энд багтана. Эдгээр нь голдуу гадаад төхөөрөмжүүд юм.

·         Дэлгэц-Monitor нь мэдээллийг дүрс хэлбэрээр харуулах, гаргах үүрэгтэй.

·         Хэвлэгч – Printer нь боловсруулсан мэдээллийг цаасан дээр буулгахад зориулагдсан төхөөрөмж. Хэвлэгч нь өнгөт, хар гэсэн төрлүүдтэй.

·         Өсгөгч – Woofer  нь компьютерт байгаа дуу авиаг сонсоход зориулагдсан.

6.  Хадгалах  төхөөрөмж

Компютерийн мэдээлэл гэдгээр боловсруулсан файл программ хангамжийг бүрдүүлэгч файлууд зэргийг ойлгох бөгөөд эдгээрийг хадгалж агуулах төхөөрөмжийг хадгалах байгууламж ба диск гэнэ.

·         Уян  диск нь ихэвчлэн мэдээллийг зөөвөрлөхөд зориулсан байдаг бөгөөд ямарч зориулалтаар хэрэглэж болно.

·         Хатуу диск нь харьцангуй багтаамж ихтэй. 1 компьютерт  1-4 хатуу диск зэрэгцүүлэн тавьж болно.

CD (compact disk) нь мэдээллийг хадгалахад тохиромжтой. Оптик дискэн дээрх мэдээллийг лазерийн гэрлийн тусламжтайгаар уншиж бичдэг. СD-г ашиглах хэлбэрээр нь Audio (дууны), Data (программ, тоглоом…..), DVD (кино, клип) гэж ангилана. CD  дотроо CD-R (CD-Recordable), CD-RW (CD-ReWriteable) гэж  2 төрлөөр хуваадаг. Харин CD-RW нь олон удаа дахин бичилт уншилт хийхэд зориулагдсан.

Flash Disk нь сүүлд шинээр маш хүчтэй гарч ирсэн зөөхөд хялбар хийгдсэн диск юм.Энэ диск нь түлхүүрийн зүүлт шиг хэмжээтэй USB port-той компьютерт шууд хобож хэргэлнэ.

·         Memory Disk нь дижитал камерт зориулагдсан диск юм. Энэ диск нь овор хэмжээний хувьд маш жижиг боловч дотоод багтаамж нь их байдаг онцлогтой юм.

7. Холбооны төхөөрөмж

Орчин үед хүмүүс компьютерийн сүлжээ ашиглан мэдээллийг хялбар солилцох боломжтой болсон. Интернет  болон бусад сүлжээнд холбогдохын тулд тусгай  зориулалтын техник хангамж, программ хангамжуудыг ашиглах хэрэгтэй. Иймээс сүлжээний холболтын төхөөрөмжүүдийн талаар орууллаа.

       Интернетэд холбогдох нь:

·         Телефон утасны модем – Telephone modem

Утасны шугамаар ISP  буюу интернетий үйлчилэгч компанитай (Internet Service Provider)  холбодог төхөөрөмж юм.

·         Телефон утасны шугам -  Dijital subscriber line

 Телефон утасны шугамыг ашиглан өндөр хурдаар интернетэд холбох төхөөрөмж бөгөөд энэ телефон утас ашиглах болон интернетээр

 үйлчилүүлэх боломжийг зэрэг олгодог юм.

·         Кабелийн телевизийн шугам – Cable modem

Телевизийн кабелийг ашиглан интернетэд холбогдох төхөөрөмж юм.

·         Хиймэл дагуулын модем – Satellite modem

Хиймэл дагуулын хүлээн авагчийг ашиглан интернетэд холбогдох боломжийг олгодог модем юм.